مقدمه‌ای بر رشته شهرسازی
شهرسازی دانشی میان‌رشته‌ای است، که به بررسی کلیه روابط موجود در یک شهر و محیط پیرامونی آن، به‌عنوان یک نظام پویا می‌پردازد. این رشته به منظور ایجاد حلقه واصل رشته‌های عمران، معماری، اقتصاد، جامعه‌شناسی و تمام علوم مرتبط به مسائل شهری ایجاد گردید و در واقع پرکننده فضای خالی سیاست‌گذاری و هماهنگی علوم فنی و انسانی در پروژه‌های شهری می‌باشد. رشته شهرسازی از سال ۱۳۷۸ به عنوان یک رشته مستقل در میان رشته‌های دانشگاهی مقطع کارشناسی کنکور ریاضی ـ فیزیک تأسیس شد. پیش از آن پذیرش دانشجو در رشته برنامه‌ریزی شهری تنها در مقطع کارشناسی‌ارشد با تغییر رشته از رشته معماری صورت می‌پذیرفت. دانشجویان این رشته باید تا حدودی با طراحی آشنا بوده و دارای ذوق و استعداد هنری نیز باشند.
همچنین بایستی به مسائل اجتماعی و انسانی، اقتصادی و مسائل فنی علاقه‌مند باشند و در طی دوره تحصیل، بایستی کارهای تحقیقاتی و پژوهشی فراوانی انجام دهند. دانش آموختگان رشته شهرسازی و خصوصاً کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و طراحی شهری، توانایی طراحی سکونتگاه‌ها و تهیه و ارزیابی طرح‌ها و برنامه‌های شهری در قالب طرح‌های جامع شهری، طرح‌های تفصیلی، طرح‌های جزئیات شهری، طرح‌های آماده سازی زمین و خلاصه تمام طرح‌های مربوط به سکونتگاه‌های انسانی را خواهند داشت. علاوه بر این تهیه و ارزیابی طرح‌های کلان منطقه‌ای و ملی مانند طرح آمایش سرزمین، طرح کالبدی ملی و طرح‌های منطقه‌ای، استانی و سکونتگاه‌های روستایی از توانایی‌های دانش آموخته رشته شهرسازی خصوصاً در مقطع کارشناسی ارشد می‌باشد.
گرایشهای رشته شهرسازی
در مقطع کارشناسی ارشد، انتخاب گرایشهای رشته شهرسازی در کنکور هنر صورت می‌پذیرد که به دو رشته «طراحی شهری» و «برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و مدیریت شهری» تقسیم می‌شود. از سال ۱۳۹۱ رشته «برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای» به سه گرایش «برنامه‌ریزی شهری»، “برنامه‌ریزی منطقه‌ای» و «مدیریت شهری» تقسیم گردیده است که البته هر سه گرایش دارای یک کد و آزمون مشترک بوده و تنها در زمان انتخاب رشته به صورت سه گزینه مطرح می‌گردند.
مقاطع مختلف رشته شهرسازی و جایگاه رشته برنامه‌ریزی شهری در یک نگاه
| رشته کارشناسی |
شهرسازی |
| رشته های کارشناسی ارشد |
مجموعه برنامه ریزی شهری و منطقه ای و مدیریت شهری |
طراحی شهری |
| گرایشهای کارشناسی ارشد در هر رشته |
برنامه ریزی شهری |
برنامه ریزی منطقه ای |
مدیریت شهری |
طراحی شهری |
| رشته دکتری |
شهرسازی/ شهرسازی اسلامی/ برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی منطقه ای، برنامه ریزی شهری و منطقه ای |
آینده شغلی و بازار کار رشته برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و مدیریت شهری
سازمانهای وابسته به مسائل سکونتی و شهری، ارگانهای پذیرنده مهندسان رشته برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و مدیریت شهری در بازار کار رشته شهرسازی می‌باشند. از جمله این سازمانها، وزارت راه و شهرسازی، سازمان ملی زمین و مسکن، شرکت عمران شهرهای جدید، مراکز تحقیقاتی مسکن و شهرسازی، استانداریها، بنیاد مسکن، شهرداریهای مناطق و نواحی شهری و سازمانهای وابسته به آنها مانند دفاتر نوسازی بافتهای فرسوده، سازمان نوسازی، سازمان زیباسازی شهری و سازمانهای پیشگیری از مدیریت بحران می باشند. همچنین شرکتهای مهندسی مشاور شهرسازی و معماری، به بازار کار رشته شهرسازی در بخش خصوصی وسعت چشمگیری بخشیده اند. به دلیل نوپا بودن تخصصهای برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و مدیریت شهری در ارگانهای مربوطه، این رشته هنوز از بازار کار خوبی در میان سایر رشته های دانشگاهی برخوردار است. در ذیل به برخی از زمینه‌های کاری اشاره می‌شود:
– تهیه طرح‌های شهری و منطقه‌ای (جامع، تفصیلی، ساختاری، شهرستان، هادی)
– مشاوره در امور شهری و منطقه‌ای به مدیران و مسئولان رده بالا.
۳) فعالیت در شهرداری‌ها.
– فعالیت در استانداریها.
– فعالیت در وزارتخانه‌های مربوطه (مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشور).
– نظارت بر ساختمان‌هایی با ارتفاع بیش از ۸ طبقه بر طبق قانون.
– انجام پروژه‌های محوطه سازی، تفکیک زمین، طراحی محله و …
– برنامه‌ریزی و طراحی شهرک‌های گوناگون (مسکونی، صنعتی، تجاری)
– برنامه‌ریزی و طراحی شهرهای جدید.
– مکان‌یابی عناصر و کاربری‌های گوناگون شهری.
– توانایی راه اندازی و استفاده از سیستم GIS.
– فعالیت گروهی با سایر تخصص‌ها در پروژه‌های گوناگون.
– فعالیت در مشاوره‌های خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی، معماری، راه و ساختمان، طراحی شهری، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و…
بازار کار جهانی
این رشته در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آنکه دارای زمینه‌های کاری متنوعی است، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. به‌عنوان نمونه کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل،قائل است
